Η ψυχή μας στην... Κούλουρη του Γεώργιου Καραϊσκάκη

Ηθελε η ψυχή του να πάει στην Κούλουρη! Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ένας από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς και αγωνιστές της Επανάστασης του 1821 είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το νησί της Σαλαμίνας. Οι περισσότεροι δεν το γνωρίζουν, ωστόσο ο ίδιος όχι μόνο ζήτησε να ταφεί δίπλα στον ιερό ναό του προστάτη του, του Αγίου Δημητρίου, αλλά μέχρι σήμερα σώζεται ο τάφος του εκεί. Η «Espresso» περπάτησε στο νησί που φιλοξένησε τον μεγάλο ήρωα της Επανάστασης και κατά τη διάρκεια της ζωής του, αλλά και όταν η θαρραλέα ψυχή του άφησε το ρωμαλέο σώμα του. Μόλις ένα τέταρτο μακριά από τον Πειραιά, η Σαλαμίνα ή Κούλουρη, όπως ονομαζόταν το νησί παλαιότερα, εμπεριέχει στα σπλάχνα της ιστορία αιώνων. Η πληθώρα των λαογραφικών στοιχειών είναι τέτοια, που χρειάζεται κανείς μέρες για να μπορέσει να περιηγηθεί σε όλα τα σημεία που έχουν να πουν κάτι στον επισκέπτη-ταξιδιώτη.

Ορμώμενοι από την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου σταθήκαμε στο πέρασμα του Γεώργιου Καραΐσκάκη από το νησί. Ο ξεναγός μας στα μονοπάτια της ιστορίας Φάνης Καπαραλιώτης με ιδιαίτερη συγκίνηση μας υπέδειξε το σημείο όπου είχε ζητήσει να ταφεί ο μεγάλος οπλαρχηγός του γένους: «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ήταν πολύ φίλος με μία από τις οικογένειες των πιο ισχυρών αρχόντων του νησιού, που βοηθούσαν στην απελευθέρωση του γένους με πολεμοφόδια και χρήματα» λέει ο κ. Καπαραλιώτης και μας δείχνει το σημείο όπου κάποτε υπήρχε το αρχοντικό στο οποίο ξαπόσταινε ο Καραϊσκάκης. Τώρα στη θέση του έχει υψωθεί ένα σύγχρονο τριώροφο κτίριο, ωστόσο κανείς δεν ξεχνάει την ιστορία: «Η αγάπη του για τον τόπο ήταν τόσο μεγάλη, που είχε ζητήσει σαν πεθάνει να μεταφέρουν τη σορό του εδώ. Ετσι κι έγινε» εξηγεί ο κ. Καπαραλιώτης και μας υποδεικνύει την εκκλησία στην οποία ο ήρωας της Επανάστασης είχε δωρίσει και μια ασημένια εικόνα του Αγίου Δημητρίου, η οποία δεσπόζει ακόμη σε περίοπτη θέση: «Ετσι, στις 23 Απριλίου του 1823 το νεκρό σώμα του Γεώργιου Καραΐσκάκη τάφηκε εδώ. Δίπλα στον ναό όπου εκκλησιαζόταν όταν ερχόταν στο νησί. Η αλήθεια είναι πως ο ναός τότε ήταν πολύ μικρότερος και στον περίβολό του ήταν το νεκροταφείο. Οταν αποφασίστηκε να γίνει επέκταση της εκκλησίας έγινε η αποκομιδή των οστών, ωστόσο ο τάφος του Καραΐσκάκη παρέμεινε άθικτος από σεβασμό στον εθνικό μας ήρωα και γι' αυτό τον λόγο βρίσκεται μέσα στον ναό» συμπληρώνει ο κ. Καπαραλιώτης που γνωρίζει και την παραμικρή λεπτομέρεια.

Δίπλα στον τάφο δεσπόζει η τοιχογραφία με τη μορφή του Γεώργιου Καραΐσκάκη, ενώ λίγο πιο πίσω υπάρχει μια πινακίδα όπου αναγράφονται τα τελευταία λόγια του, που θα έλεγε κανείς ότι είναι προφητικά, αφού θα μπορούσαν κάλλιστα να απευθύνονται και στους Νεοέλληνες: «Παιδιά μου, να νταγιάσετε, να γίνετε ένα σώμα. Να μη χαθεί η πατρίδα μας, την πάρτε στο λαιμό σας. Μένα με παν στην Κούλουρη, πέρα στον Αϊ-Δημήτρη, που είναι παντοτινός γιατρός, αυτός θα με γιατρέψει». Ο ναός όπου σώζεται ο τάφος του Γεώργιου Καραΐσκάκη χτίστηκε το 1806 και μέσα σε αυτόν, εκτός από την ασημένια εικόνα που χάρισε ο οπλαρχηγός, την μπαρουταποθήκη του και κάποια νομίσματα, σώζονται και έργα που φιλοτέχνησε ο Γιαννούλης Χαλεπάς. Εξω από την εκκλησιά του Αγίου Δημητρίου έχει στηθεί η προτομή του εθνικού ήρωα, ενώ συχνά ο ιερός ναός αποτελεί αξιοθέατο για τους τουρίστες που ενδιαφέρονται να μάθουν την Ιστορία της Ελλάδας.

Σήμερα στον τάφο του Γεώργιου Καραΐσκάκη υπάρχουν μερικά μόνο από τα οστά του αφού με διάταγμα που βγήκε από την κυβέρνηση πριν από τη βασιλεία του Οθωνα διατάχθηκε να μεταφερθούν στο Νέο Φάληρο. Τότε ο ιερέας του ναού αντέδρασε και κατάφερε να κρατήσει μερικά από τα οστά του Γεώργιου Καραΐσκάκη στα χώματα όπου ο ίδιος είχε ζητήσει να ταφεί.

Το μοναστήρι της Φανερωμένης

Μακριά από το κέντρο της Σαλαμίνας στέκει μόνο του πάνω σε έναν μικρό λόφο το μοναστήρι της Παναγιάς της Φανερωμένης. Εκεί φιλοξενήθηκε αρκετά βράδια ο Γεώργιος Καραϊσκάκης όταν έπρεπε να κρυφτεί από τον εχθρό. «Τότε η ιερά μονή ήταν αντρική. Στο μοναστήρι φυλάσσονται αρκετά όπλα των αγωνιστών του 1821, ενώ εδώ φιλοξενήθηκαν και αρκετοί. Μεταξύ αυτών και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης» λέει η Αγία Ηγουμένη και μας δείχνει την εικόνα της Παναγιάς που βρέθηκε εκεί από τον Οσιο Λαυρέντιο, ο οποίος και μόνασε στην ιερά μονή της Σαλαμίνας.

 Γνήσιος λαϊκός ηγέτης ο μεγάλος οπλαρχηγός του γένους

Ο Καραϊσκάκης είναι ίσως η πιο δραματική μορφή από τους αγωνιστές του 1821. Περίφημος κλέφτης του Κατσαντώνη, αρματολός των Αγράφων, στρατάρχης της Ρούμελης, αρχιστράτηγος της Ελλάδας και προπαντός γνήσιος λαϊκός ηγέτης. Γεννήθηκε το 1782 σε μια σπηλιά κοντά στο Μαυρομμάτι Καρδίτσας από «καλογριά» του κοντινού μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου, τη Ζωή Ντιμισκή. Η μάνα του καταγόταν από το χωριό Σκουλικαριά της Αρτας, παντρεύτηκε κάποιον Γιαννάκη Μαυροματιανό και πολύ νωρίς έμεινε χήρα. Λέγεται πως ο πατέρας του ήταν ο αρματολός του βάλτου Δημήτρης Ισκος ή Καραΐσκος. Μέχρι τον θάνατό του ο Καραϊσκάκης ήταν γνωστός με το όνομα «Ο γιος της καλογριάς». Ο Καραϊσκάκης πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια κοντά στην οικογένεια ενός Σαρακατσάνου τσέλιγκα γιατί μόλις έγινε οκτώ χρόνων πέθανε η μάνα του κι έτσι μεγάλωσε ανάμεσα σε ξένους τρώγοντας «ξύλο και μπομπότα», πότε στο Μαυρομμάτι και πότε στη Γράλιστα και το Λεοντίτο. Από μικρός κατατάχτηκε στα αρματολίτικα σώματα των Αγράφων. Διετέλεσε πρωτοπαλίκαρο του Κατσαντώνη και ήταν ένας από τους τρεις που πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Βεληγκέκα. Αναμείχθηκε στους πολέμους του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, άλλοτε ως σύμμαχος και άλλοτε ως αντίπαλος. Αντιπροσώπευσε τα Αγραφα σε σύσκεψη μυημένων στα σχέδια της Φιλικής Εταιρείας για την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα, που πραγματοποιήθηκε στη Λευκάδα το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου 1821. Δεν πήρε μέρος στα πρώτα χρόνια της επανάστασης, επειδή η Διοίκηση και κυρίως ο Μαυροκορδάτος τον υποψιάζονταν πως ήταν σε συνεννόηση με τους Τούρκους. Η διαμάχη εξάλλου ανάμεσα στους προύχοντες και τους οπλαρχηγούς οδήγησε και τα δύο μέρη πολλές φορές σε ακρότητες. Στη συνέχεια έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, η δε γενναιότητά του καθώς και τα χωρατά του έμειναν στην ιστορία. Μετά την πτώση του Μεσολογγίου έγινε αρχιστράτηγος της Στερεάς Ελλάδας κι άρχισε τις επιχειρήσεις εναντίον του Κιουταχή, τον οποίο νίκησε στην Αράχοβα, στο Δίστομο, στη Δόμβραινα και αλλού, εφαρμόζοντας με επιτυχία τον ανταρτοπόλεμο και καταστρέφοντας τις εφοδιοπομπές του εχθρού. Στις 22 Απριλίου 1827 έγινε μια μικροσυμπλοκή μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων στην περιοχή του σημερινού Νέου Φαλήρου και ο Καραϊσκάκης, που ήταν άρρωστος άσχημα, βγήκε από τη σκηνή του. Μια σφαίρα όμως που κανείς δεν έμαθε ποτέ από πού προερχόταν, τον χτύπησε θανάσιμα και πέθανε την επομένη, στις 23 Απριλίου, ημέρα της ονομαστικής του εορτής. Ο θάνατος του «Αχιλλέα της Ρωμιοσύνης», όπως χαρακτήρισε τον Καραΐσκάκη ο μεγάλος μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, είχε συγκλονιστική απήχηση και βύθισε στο πένθος όλους τους Ελληνες.

ΑΝΘΗ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

ΦΩΤ.: ΛΑΚΗΣ ΓΙΑΚΟΥΜΗΣ