Π. Πλησή: "Ο αυτισμός δεν εμποδίζει τις ανώτερες σπουδές"

Π. Πλησή: "Ο αυτισμός δεν εμποδίζει τις ανώτερες σπουδές"

Συνέντευξη με την συγγραφέα παιδικών βιβλίων και εκπαιδευτικό

Η καλή της τύχη και το σπάνιο ταλέντο της είχαν σαν αποτέλεσμα μέχρι τώρα να εκδοθούν τέσσερα βιβλία της. Εμείς είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί της γι' αυτά και άλλα πολλά...

·Ποια ήταν η αφορμή για το πρώτο σας βιβλίο;

Ένα θαύμα! Χρόνια τώρα προσπαθώ να το εξηγήσω, αλλά εξήγηση δεν βρίσκω! Καλοκαίρι του 2002. Σε μία μονοήμερη εκδρομή στην Εύβοια, με την οικογένεια μου. Εκεί έγινε το θαύμα. Καθόμουν στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου. Μεσημέρι και η νύστα βάραινε τα βλέφαρα μου. Κάπου εκεί, μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, όπως λέμε, ήρθε και καρφώθηκε στο κεφάλι μου μια ιδέα. Ένα ολόκληρο βιβλίο, δημιουργήθηκε μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου. Ήταν ο «Κλέφτης ονείρων», που εκδόθηκε το 2004 και που έγραψα μέσα σε τέσσερις ημέρες.

·Πόσο δύσκολο ή εύκολο ήταν να εκδοθεί και πώς 
αισθανθήκατε όταν το είδατε τυπωμένο;

Η αλήθεια είναι πως δεν δυσκολεύτηκα ιδιαίτερα. Πήρα μόνο μία αρνητική απάντηση από τον πρώτο εκδοτικό οίκο στον οποίον το πρότεινα. Στον επόμενο εκδότη, που ήταν οι εκδόσεις Κέδρος, πήρα θετική.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη την ημέρα. Πιο έντονα θυμάμαι
τη στιγμή που βγήκα από τις εκδόσεις κρατώντας τις σακούλες με το βιβλίο μου. Το πιο ελαφρύ βάρος, της ζωής μου!

· Πείτε μας λίγα λόγια για το σύνδρομο Άσπεργκερ και για το 
πως εμπνευστήκατε να γράψετε ένα βιβλίο με το θέμα αυτό.

Πρώτα από όλα θα ήθελα να αναφέρω ότι πλέον δεν μιλάμε για σύνδρομο Άσπεργκερ, αν και ακόμα χρησιμοποιείται ο όρος αυτός. Όλα πλέον τα λέμε αυτισμό. Το σύνδρομο Άσπεργκερ, ανήκει στο ευρύ φάσμα του αυτισμού. Το άτομο γεννιέται με αυτή την αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία τον χαρακτηρίζει σε όλη του τη ζωή. Η έγκαιρη διάγνωση και η πρώιμη παρέμβαση μπορούν να φέρουν θεαματικά αποτελέσματα στην όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική ανάπτυξη του.

Τα άτομα με ήπια αναπτυξιακή διαταραχή, μπορεί να έχουν μία πολύ καλή εξέλιξη. Παρακολουθούν μαθήματα σε κανονικό σχολείο και συχνά έχουν την δυνατότητα για ανώτερες σπουδές. Υπάρχουν και οι περιπτώσεις ατόμων με αυτισμό με πολύ υψηλό δείκτη νοημοσύνης που έχουν πραγματικά κάνει θαύματα στον τομέα τους. Μια πολύ πρόσφατη περίπτωση, είναι αυτή του Τζέικομπ Μπαρνέτ που από τα 12 του όλοι μιλούν για το νέο Άινστάιν. Μπορούν επίσης να εργαστούν και να αποδώσουν, πολλές φορές καλύτερα από άτομα που δεν ανήκουν στο φάσμα λόγω της αφοσίωσης τους (χαρακτηριστικό του αυτισμού) σε ένα αντικείμενο.

Εδώ θα ήθελα να αναφέρω κάποια από τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου (αλλά και του αυτισμού γενικότερα) για να σχηματίσετε μια πιο γενική εικόνα. Έχουν δυσκολίες στην κατανόηση κοινωνικών κανόνων (κοινωνικές δεξιότητες), γι αυτό πολλές φορές μας δίνουν την εντύπωση ενός κακομαθημένου παιδιού.  Μία άλλη δυσκολία είναι αυτό που λέμε «θεωρία του νου». Δηλαδή τα άτομα με αυτισμό δεν μπορούν να μπουν στη θέση του άλλου. Να καταλάβουν τα συναισθήματα του και την πρόθεση του. Δεν μπορούν να αποκωδικοποιήσουν τη λεγόμενη γλώσσα του σώματος.
Κατανοούν τις μεταφορές στο λόγο ως κυριολεξίες, γεγονός που προκαλεί πολλές παρεξηγήσεις στην επικοινωνία τους. Αποδίδουν καλύτερα όταν υπάρχει ένα σταθερό πρόγραμμα. Οι αλλαγές τους αναστατώνουν. Μπορεί να έχουν αισθητηριακές ευαισθησίες (π.χ. φως, ήχος, κάποια μυρωδιά).
Μπορεί να έχουν  συχνά εκρήξεις θυμού, οι οποίες έχουν σαν αφορμή τις δυσκολίες τους, δηλαδή είναι δικαιολογημένες, με τη διαφορά ότι εμείς δεν μπορούμε να τις εξηγήσουμε, όταν δεν γνωρίζουμε το άτομο και τις ιδιαιτερότητες του.

Εδώ να σημειώσω και πάλι, πώς τα πιο πάνω χαρακτηριστικά που ανάφερα, δεν είναι τα  μόνα που διακρίνουμε σε ένα άτομο με αυτισμό. Επίσης πώς ένα άτομο με αυτισμό μπορεί να έχει κάποια από αυτά. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι τα άτομα με αυτισμό ίδια μεταξύ τους. Το κάθε ένα είναι ιδιαίτερο, ξεχωριστό.

Η διάγνωση του αυτισμού, γίνεται από ειδικούς. Δυστυχώς, οι πιθανότητες λανθασμένης διάγνωσης υπάρχουν, γι αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί στο θέμα αυτό. Υπάρχουν κρατικές υπηρεσίες, που παρά την καθυστέρηση χρόνου που μπορεί να υπάρξει για την εξέταση ενός περιστατικού, εν τούτοις κάνουν πολύ καλή δουλειά και δίνουν αξιόπιστες διαγνώσεις. Ένας γονιός ή ένας δάσκαλος δεν μπορεί να κάνει διάγνωση. Σίγουρα όμως πρέπει και οι δυο όταν δουν συμπτώματα που δεν συμβαδίζουν με την ηλικία του παιδιού, να αποταθούν σε κάποιον ειδικό.

 Η γνωριμία μου με παιδιά μέσα στο φάσμα του αυτισμού, μου προκάλεσε το ενδιαφέρον να ασχοληθώ με το θέμα αυτό. Η ιστορία βασίστηκε σε ένα πρόσωπο που γνώριζα και τα γεγονότα που περιγράφω είχαν τη βάση τους σε πραγματικά περιστατικά. Εκείνο που δεν περίμενα να συμβεί, είναι να βρει το βιβλίο τέτοια τεράστια απήχηση και εγώ να ασχολούμαι πλέον αρκετά με το θέμα του αυτισμού. Να σημειώσω εδώ, πως το βιβλίο έχει και εκπαιδευτικό υλικό που μπορεί ένας γονιός ή ένας δάσκαλος να κατεβάσει δωρεάν από το διαδίκτυο.

· Μπορεί το σύνδρομο Άσπεργκερ να «διαλύσει» μια οικογένεια;

Υπάρχουν πολλά που μπορούν να διαλύσουν μια οικογένεια. Σίγουρα όμως όταν οι γονείς λάβουν μια διάγνωση για το παιδί τους, χρειάζονται χρόνο και αρκετή προσπάθεια για να αποδεχτούν την ιδιαιτερότητα του παιδιού τους. Όποια και αν είναι αυτή. Μετά τη διάγνωση ξεκινάει ένας αγώνας για την αποδοχή της ιδιαιτερότητας του παιδιού τους και της ένταξης του στο κοινωνικό σύνολο. Σε αυτή τη φάση χρειάζονται οπωσδήποτε και οι ίδιοι στήριξη και καθοδήγηση από ειδικό. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουν οι γονείς, πως εάν αντιμετωπίσουν ενωμένοι αυτή την κατάσταση θα βοηθήσουν πολύ το παιδί τους. Το αντίθετο, μπορεί να επιβαρύνει και να κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα.

       · Από την εμπειρία σας, πώς συμπεριφέρονται τα παιδιά που έχουν διαβάσει το βιβλίο σας σε σχέση με εκείνα που δεν το έχουν, απέναντι σε κάθε τι διαφορετικό;

Η ανάγνωση ενός μόνο βιβλίου, δεν μπορεί να κάνει τη διαφορά. Χρειάζεται αρκετή εκπαίδευση των παιδιών μας ή των μαθητών μας επάνω στο θέμα της αποδοχής. Αν και κατά τη γνώμη μου οι πρώτοι που χρειαζόμαστε εκπαίδευση, είμαστε εμείς.

·  Πείτε μας λίγα λόγια για το νέο σας βιβλίο , για το επόμενο και πότε θα κυκλοφορήσει.

Το νέο μου βιβλίο έχει τίτλο «Μα, μπαμπά είναι χάλια!» και έχει σαν θέμα του το διαζύγιο και τις νέες οικογένειες που μπορεί να δημιουργηθούν μετά από αυτό. Παρουσιάζω το όλο θέμα με έναν χιουμοριστικό τρόπο, γιατί έτσι πιστεύω μπορούν τα παιδιά να δουν τα μεγάλα προβλήματα της ζωής. Με αισιοδοξία. Άλλωστε δεν γίνεται κι αλλιώς. Η ζωή συνεχίζεται... Το επόμενο βιβλίο μου θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο και θα είναι η πρώτη συνεργασία μου με τις εκδόσεις Ψυχογιός. Έχει τίτλο «Τι κρατάει η μαμά;» και θέμα του την ανεργία. Απευθύνεται σε μικρά παιδιά. Είναι η πρώτη φορά που κυκλοφορεί βιβλίο μου για μικρότερες ηλικίες.

· Θέλετε να μας πείτε αν τα παιδιά  διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία και τι μπορούν να προσφέρουν σε αυτά;

Δυστυχώς τα παιδιά δεν διαβάζουν αρκετά εξωσχολικά βιβλία. Παρατηρείται επίσης, πως όσο μεγαλώνουν τόσο απομακρύνονται από αυτά. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης  για την έλλειψη καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας, φέρουν κατά τη γνώμη μου,  οι εκπαιδευτικοί. Αυτοί πραγματικά μπορούν να βοηθήσουν το παιδί στο να αγαπήσει το εξωσχολικό βιβλίο. Οι γονείς δεν μπορούν να επέμβουν σε όλα και ούτε έχουν και την ικανότητα. Άρα το μεγαλύτερο βάρος πέφτει σε εμάς, τους εκπαιδευτικούς. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι γονείς δεν πρέπει και αυτοί με τη σειρά τους να αποτελέσουν ένα πρότυπο φιλαναγνωσίας. Πόσα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να κλείνουν την τηλεόραση ή τον υπολογιστή και να επιλέγουν για ψυχαγωγία το βιβλίο; Η ανάγνωση βιβλίων προσφέρει πολλά. Το θέμα είναι η ανάγνωση ποιών βιβλίων και εκεί αρχίζει μια άλλη μεγάλη κουβέντα. Γι αυτό αναφέρθηκα πριν στο μερίδιο ευθύνης των εκπαιδευτικών. Αυτοί πρέπει να καθοδηγήσουν - αφού αφιερώσουν χρόνο για την ενημέρωσή τους - παιδιά και γονείς προς το «καλό» παιδικό βιβλίο.

       · Πώς θα μπορούσαμε να τα βοηθήσουμε να διαβάζουν περισσότερα;

Εκτός από τα πρότυπα που αναφέρθηκα πιο πάνω, βασικό ρόλο παίζει και η εκπαίδευση των παιδιών. Εαν εκπαιδεύσουμε το παιδί μας από την πολύ μικρή ηλικία, πολύ πριν αποκτήσει την ικανότητα της ανάγνωσης, δημιουργούμε εκείνες τις βάσεις για έναν μελλοντικό αναγνώστη.

       · Ποιο βιβλίο σας αγαπάτε περισσότερο και γιατί;

 Αυτή είναι μία ερώτηση που πάντα μου κάνουν τα παιδιά όταν επισκέπτομαι το σχολείο τους ως συγγραφέας. Και η απάντηση που δίνω πάντα είναι πως για να προχωρήσω ένα βιβλίο και να το προτείνω για έκδοση σημαίνει πως είναι κάτι που με εκφράζει και με ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό. Αυτόματα γίνεται και κάτι που αγαπάς. Δεν γίνεται ένα βιβλίο να μην το αγαπάς, αλλά να θέλεις να εκδοθεί. Τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να διανοηθώ κάτι τέτοιο. Και έτσι όλα όσα έχουν εκδοθεί τα αγαπάω και δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο. Το πρόβλημα είναι πως αγαπάω και αυτά που πίστευα πως έπρεπε να εκδοθούν, αλλά οι εκδότες μου το αρνήθηκαν...

       · Τελικά, η Παναγιώτα Πλησή είναι δασκάλα ή συγγραφέας μέσα της;

 Από φέτος ασχολούμαι αποκλειστικά με τη συγγραφή και ότι συνεπάγεται αυτή η ασχολία. Εργάστηκα ως δασκάλα εικοσιπέντε χρόνια. Για μένα το επάγγελμα αυτό ήταν η ζωή μου. Χρωστάω στους μαθητές μου πολλά και το λέω αυτό πρώτη φορά, μιας και το περιοδικό σας απευθύνεται σε πολλούς από αυτούς. Όχι όμως μόνο στους μαθητές του σχολείου όπου ήμουν  τα τελευταία εννέα χρόνια της καριέρας μου  αλλά και σε όλους τους μαθητές μου όπου και αν εργάστηκα. Είμαι σίγουρη πως δεν μπορούν να φανταστούν πόσο πολύ με βοήθησαν. Ειδικά στις δύσκολες στιγμές της ζωής μου. Γι αυτό είπα πως τους χρωστάω πολλά.

       · Αν  σας ζητούσαν να διαλέξετε μια από τις δύο ιδιότητες, ποια θα επιλέγατε;

          
 Μα θέλει και ρώτημα; Βρείτε την απάντηση μόνοι σας!!!

------

Τα βιβλία της Παναγιώτας Πλησή κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος:

Κλέφτης ονείρων 2004 Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας Κύπρου

Η τεμπελοπόλη Πόλη Πόλη 2006              

Δεν είμαι τέρας, σου λέω! 2011 Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας Κύπρου - Έπαινος Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου-Βραχεία Λίστα Βραβείων Διαβάζω

Μα, μπαμπά είναι χάλια! 2014

Μπορείτε να επισκεφθείτε και τα ιστολόγιά της:
panagiotaplissi.blogspot.com, deneimaiterassouleo.blogspot.com

Το τελευταίο της βιβλίο θα παρουσιαστεί:

Το Σάββατο 28 Μαρτίου στις 12:00 το μεσημέρι στο βιβλιοπωλείο Parga στη Λάρνακα της Κύπρου.
Το Σάββατο 4 Απριλίου στις 12:00 το μεσημέρι στο βιβλιοπωλείο Place book στο Καπανδρίτι Αττικής.