Η περιοχή του νομού Κιλκίς έχει πλούσια ιστορία, από την εποχή του Τρωικού πολέμου έως και σήμερα. Τόπος κατοικίας Παιόνων στα δυτικά και Κρηστώνων στα ανατολικά κατά την Τρωική εκστρατεία, αποτελούσε κέντρο της περιοχής λόγω της στρατηγικής θέσης. Η Αμυδών (σημερινό Αξιοχώρι), ήταν ξακουστή πρωτεύουσα της Παιονίας. Εκεί εμφανίζεται η αρχαιότερη χρήση σιδήρου στη νότιο Βαλκανική. Οι Παίονες της Αμυδώνας συμμετέχουν στον Τρωικό Πόλεμο με τον βασιλιάΠυραίχμη και τον Αστερόπαιο. Σημαντικές πόλεις επίσης, ήταν η Καραβία (σημερινός Λιμνότοπος) και οι Χαίται (σημερινή Ποντοηράκλεια), επίσης πόλεις Παιόνων. Πόλεις Κρηστώνων είναι το Ίωρον (σημερινό Παλατιανό), όπου και ο ναός του Διονύσου και οι Κλιταί (σημερινή Ξυλοκερατιά). Κατά το 12ο αιώνα π.Χ. η περιοχή της Παιονίας και Αμφαξίτιδας κατοικήθηκε από Κρήτες, που ονομάστηκαν Βοττιαίοι, λόγω του οικιστή Βόττωνα. Οι Βοττιαίοι ίδρυσαν, στην περιοχή την Αταλάντη(σημερινή Αξιούπολη), τη Γόρτυνα (σημερινή Γοργόπη) και την Ειδομένη. Στις αρχές της αρχαϊκής περιόδου, η περιοχή δέχεται επιδρομές Φρυγών από δυτικά καιΘρακών από ανατολικά. Οι Φρύγες εγκαθίστανται τελικά στην περιοχή και ιδρύουν τη Βαϊρό (σημερινό Κάστρο) στην Αμφαξίτιδα και τις Βραγύλες (σημερινόΜεταλλικό) στην Κρηστωνία.
Κλασική, Ρωμαϊκή και Βυζαντινή εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την κλασική περίοδο, η περιοχή εισέρχεται στο βασίλειο των Μακεδόνων και έκτοτε ακολουθεί τη μοίρα της υπόλοιπης Ελλάδας. Οι Παίονες περιορίζονται στην περιοχή της Δοβήρου (Δοϊράνη). Ιδρύονται σημαντικές ελληνικές πόλεις όπως η Μόρρυλος ή Μορρία Ύλη (σημερινοί Άνω Απόστολοι) με το περίφημο Ασκληπιείο, η Καλλίνδοια και η Ευρωπός. Σημαντικός οικισμός υπήρχε επίσης και στο σημερινό Μικρόδασος, όπου ταυτοποιείται ναός του Απόλλωνος. Μετά την έλευση των Ρωμαίων, η περιοχή πέφτει σε δυσμένεια λόγω των πολλαπλών και συνεχών επιδρομών από βόρειους λαούς. Σημαντική πόλη όμως, παραμένει το Ίωρον. Επίσης ιδρύεται το Κάλλικουμ, Callicum (ή μετέπειτα Γκάλλικουμ, Gallicum), κοντά το σημερινό Κιλκίς, που αποτελεί σημαντικό κέντρο συλλογής χρυσού, προερχόμενου από τον ποταμό Εχέδωρο (σημερινό Γαλλικό). Οι Ρωμαίοι ιδρύουν επίσης, τα Ταυριανά (Tauriana), το σημερινό Πολύκαστρο. Με τον ερχομό του Χριστιανισμού ιδρύονται δύο επισκοπές στην περιοχή: ηΕπισκοπή Δοβήρου (2ος μ.Χ. αιώνας) με έδρα τη Δόβηρο και η Επισκοπή Καλλίκου με έδρα την Κάλλικο[1]. Οι επιδομές τωνΣλάβων κατά τους 6ο και 7ο αιώνα, αν και προκάλεσαν πολλές καταστροφές, δεν άλλαξαν την εθνική και θρησκευτική κατάσταση στην περιοχή, καθώς προσπέρασαν και δεν έδωσαν δείγματα μετέπειτα εγκατάστασης ή παρουσίας. Τον ένατο αιώνα εγκαθίστανται στην κοιλάδα του Αξιού, οι Βαρδάροι, Περσικής καταγωγής που εκχριστιανίστηκαν και χρησιμοποιούνταν μισθοφορικά από το Βυζαντινό Αυτοκράτορα Θεόφιλο. ΟιΒαρδάροι, έκτοτε αναφερόμενοι ως Βαρδαριώτες, που εξαιτίας τους ονομάστηκε αργότερα και ο Αξιός Βαρδάρης, ήταν κλειστή κοινωνία και δεν έρχονταν σε επαφή με τους γύρωΈλληνες. Έκτοτε η αρχαία Καραβία μετονομάστηκε σε Βάρδαινα και το 10ο αιώνα ιδρύεται η Επισκοπή Βαρδαριωτών με έδρα τη Βάρδαινα. Το 10ο αιώνα επιδράμουν στην περιοχήΒούλγαροι και τη λεηλατούν. Τότε παύει και η Επισκοπή Καλλίκου, καταστρέφεται η Κάλλικος και πολλοί κάτοικοι καταφέυγουν στη Μονή της Παναγίας Καλλικούς, στο σημερινόΚιλκίς. Λίγο αργότερα τον 11ο αιώνα, ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας εγκατέστησε επίσης στην κοιλάδα του Αξιού Ογούζους Τούρκους (Ούγγρους όπως αποκαλούνταν) που επέδραμαν από Βορρά, προκειμένου να εκχριστιανιστούν και να πάψουν τις λεηλασίες. Αυτοί αναμείχθηκαν με τους Βαρδάρους, και έκτοτε αναφέρονται συνολικά ως Βαρδαριώτες. Το 13ο αιώνα παύει και η Επισκοπή Δοβήρου, καθώς η Δόβηρος καταστρέφεται μετά της άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους.[1][2] Κατά την τελευταία Βυζαντινή περίοδο και ενώ οι επιδρομές από βορρά συνεχίζονται, γίνονται κάποια αμυντικά έργα. Οχυρώνεται ξανά ή Βαϊρός (Κάστρο) και χτίζεται το Γυναικόκαστρο.
Οθωμανική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με τον ερχομό των Οθωμανών Τούρκων (14ος αιώνας) και τους διωγμούς κατά των Ελλήνων, η περιοχή αν και βρίσκεται σε παρακμή, αποκτά μία πολιτική σταθερότητα μετά τον 15ο αιώνα. Η μεταξουργία και υφαντουργία βρίσκονται σε άνθηση και παραχωρούνται σημαντικά προνόμια στη Γουμένισσα, τη Γρίβα και τα γύρω χωριά. Λόγω της αγροτικής οικονομίας όμως, έρχονται στην περιοχή πολλοί Βούλγαροι αγροτοεργάτες οι οποίοι βαθμιαία, εκτοπίζουν το ελληνικό στοιχείο από πεδινούς οικισμούς, προς τα ορεινά. Τον 15ο αιώνα ιδρύεται στην περιοχή η Επισκοπή Πολυανής, με έδρα την Πολυανή. Συγκεκριμένα, εώς 1560υπάγονταν απ' ευθείας στη Μητρόπολη Λητής και Ρεντίνης, ενώ έως το 1564 ήταν αυτόνομη με Πρόεδρο Πολυανής τον τότε μητροπολίτη Λητής Δαμασκηνό Στουδίτη. Το 1564 ιδρύθηκε επίσημα ως μητρόπολη με προσωρινό μητροπολίτη, το Δαμασκηνό Στουδίτη, ενώ το 1565 τοποθετήθηκε ο Μακάριος. Πρόκειται για τη Δόβηρο που είχε καταστραφεί 250 χρόνια πριν, και πλέον αναφέρεται με νέο όνομα. Το 16ο αιώνα ήδη οιΒαρδαριώτες (Βαρδάροι και Ογούζοι) έχουν εκχριστιανιστεί και εξελληνιστεί πλήρως (πολλοί έχουν παράλληλα εξισλαμιστεί) και αποφασίζεται η παύση της Επισκοπής Βαρδαριωτών και η υπαγωγή της στην Επισκοπή Πολυανής που πλέον ονομάζεται Επισκοπή Πολυανής και Βαρδαριωτών (με τον καιρό ο δεύτερος προσδιορισμός εξέλειψε αφού και η αναφορά σε "Βαρδαριώτες", είχε εκλείψει ήδη από το 14ο αιώνα).[1][2] Κατά τους αγώνες των Ελλήνων για την απελευθέρωσή τους από τους Τούρκους συμμετείχαν οι κάτοικοι της περιοχής Μητροπόλεως Πολυανής (σήμερα Δοϊράνη, ΠΓΔΜ) στον 5ο και 6ο Ενετοτουρκικό πόλεμο (1687 - 1715) στην Πελοπόννησο, όταν επίσκοπος ήταν Θεόκλητος Πολυείδης[3]. Το 1716 με την υποστήριξη της Αυστρίας, οι κάτοικοι της περιοχής του νομού Κιλκίς συμμετείχαν στην ενθουσιώδη εξέγερση της Μακεδονίας υπό τον μητροπολίτη Σιατίστης και Σισανίου, Ζωσιμά Ρούση[4][5]. Στα τέλη του 18ου αιώνα, σημαντικότερη πόλη της περιοχής του νομού Κιλκίς είναι τα Λιβάδια. Στην επανάσταση του 1821, οι κάτοικοι του νομού Κιλκίς συμμετέχουν άμεσα (όπως ο Ζαφείριος Σταματιάδης από την Ειδομένη) ή έμμεσα (συλλέγοντας οπλισμό). Την περίοδο εκείνη, Μητροπολίτη Πολυανής ήταν ο Θεοδόσιος, στη δικαιοδοσία του οποίου, υπάγονταν το μεγαλύτερο τμήμα της σημερινής Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς[6]. Λόγω της αθρόας συμμετοχής των κατοίκων στις επαναστατικές κινήσεις της περιοχής, αλλά και των εξεγέρσεων της γειτονικής Γευγελής καιΣτρώμνιτσας, το 1822 οι Οθωμανικές αρχές κατέστρεψαν και λεηλάτησαν την πόλη του Κιλκίς, καθώς και το Καρασούλι (Πολύκαστρο), το Αμάτοβο (Άσπρος), τα Καλύβια (Μικρά Λιβάδια), το Αρτζάν (Κάστρο), τοΚαλίνοβο (Σουλτογιανναίικα), το Τσιφλίκ Μαχαλά (Λαγκαδοχώρι) και το Σέχοβο (Ειδομένη)[7]. Το 1828 η περιοχή μαστίζεται από επιδρομές Τουρκαλβανών ληστών[8].
Στα χρόνια που ακολουθούν επικρατεί βίαιος ανταγωνισμός μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων για την επικράτηση στην περιοχή με αποκορύφωμα το Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908). Την περίοδο αυτή η περιοχή ανέδειξε σημαντικούς Μακεδονομάχους, όπως ο Μιχαήλ Σιωνίδης, ο Γεώργιος Δοϊτσίνης, οι αδερφοί Λάζαρος καιΓεώργιος (Γκόνος) Δογιάμας (από την Καστανερή) και ο Ιωάννης Βίλιογλου ή Ράμναλης (από το Ίσωμα). Τελικά η Παιονία απελευθερώνεται κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1912) και ο υπόλοιπος νομός κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1913) μετά την ιστορική μάχη του Κιλκίς. Στην περιοχή προσφεύγουν και πολλοί Έλληνες, από της περιοχές βορείως των συνόρων (όπως Γευγελή, Στρώμνιτσα κ.α.).
Σύγχρονη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοχή αποτελεί το σημαντικότερο κέντρο επιχειρήσεων των συμμάχων που μετά τις μάχες Σκρα-Κιλκίς-Λαχανά διασπούν το Μακεδονικό μέτωπο του Γερμανοβουλγαρικού Άξονα. Ακολουθούν οι ανταλλαγές πληθυσμών με Βουλγαρία (1919) και Τουρκία (1923), με αποτέλεσμα να αποχωρήσουν από την περιοχή οι κάτοικοι με βουλγαρική συνείδηση και οι μουσουλμάνοι και να εγκατασταθούν πρόσφυγες από Βόρειο και Ανατολική Θράκη, Μικρά Ασία, Καππαδοκία και Πόντο. Τη δεκαετία του 1920, σημειώνεται έξαρση ληστειών στην περιοχή, γεγονός που αποτυπώνεται στο ρεμπέτικο τραγούδι "Τούτ' οι μπάτσοι πού 'ρθαν τώρα" και αναφέρεται σε καταδίωξη ληστών το 1923[9]. Τη δεκαετία του '30 έγιναν σημαντικά εγγυοβελτιωτικά έργα και αποξηράθηκαν οι δίδυμες λίμνες Αρζάν - Αματόβου, με σκοπό την αγροτική ανάπτυξη. Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοχή υφίσταται τις οδυνηρές συνέπειες της Γερμανικής κατοχής και του Ελληνικού εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε. Μετά το πέρας του εμφυλίου πολέμου, πολλοί κάτοικοι με σλαβική συνείδηση (που είχαν παραμέινει εκούσια το 1919), κατέφυγαν στην τότε Γιουγκοσλαβία. Από το 1949 έως και σήμερα η ανάπτυξη του νομού Κιλκίς είναι συνεχής και σήμερα συνιστά έναν σημαντικό πόλο ανάπτυξης και πολιτισμού της Μακεδονίας.
Προσυφγική κρίση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ήδη από το 2014 η περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς, έχει καταστεί το μοναδικό σημείο εξόδου των προσφύγων από την Ελλάδα. Το 2015 δημιουργήθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ο καταυλισμός της Ειδομένης που φιλοξενεί έως και 7.000 πρόσφυγες, ενώ το 2016 έχει δημιουργηθεί ένας καταυλισμός από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, έξω από το Πολύκαστρο επί της ΠΑΘΕ, που φιλοξενεί έως 1.000 πρόσφυγες. Με κυβερνητική απόφαση έχουν σχεδιαστεί το ίδιο έτος 4 νέοι καταυλισμοί σε Νέα Καβάλα, Χέρσο, Δροσάτο και Κεντρικό, με δυνατότητα φιλοξενίας έως 7.000 ο καθένας. Έτσι, η Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς των 80.000 κατοίκων θα φιλοξενεί έως 36.000 πρόσφυγες από Συρία και Ιράκ, καθώς και μετανάστες από Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μαρόκο κ.α., καθιστώντας την έτσι το κύριο σημείο διαμονής των προσφύγων που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα στην πορεία τους προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη.[10] Τελικά, το 2016 λειτουργούν στην περιοχή 2 κρατικοί καταυλισμοί (Νέας Καβάλας και Χέρσου) και τρεις ιδιωτικοί (Ειδομένης, Ευζώνων και Πολυκάστρου) συνολικού πληθυσμού, άνω των 22.000
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου